Hepimiz çocuklarımız için en iyisini yapmak isteriz. Ya da yaptığımızı zannederiz. Çocuk yetistirmek o kadar önemli bir konudur ki, çocuğunuzun ileride nasıl bir kişi olacağını belirleyen tutumlarınıza biraz daha dikkatli bakmakta fayda var. Çünkü tutumunuz çocuğunuzun karakterini etkiliyor. İşte bilimsel araştırmaların ortaya koyduğu ebeveyn tipleri ve belirgin özellikleri;
Aşırı Koruyucu Anne Baba:
Disiplin yok denecek kadar azdır ve çocuğa karşı sevgi aşırıdır. Çocuk aşırı özgür bırakılır ve yaptığı her şey hoş görülür. Aşırı hoşgörülü bir ailede yetişen çocuklar eleştiriye açık olmadıkları için kendilerini geliştiremezler. Anne babalarını denetim altına alırlar. Kuralsızlığa alışan çocuklar, okul kurallarına, eğitim ortamına ve arkadaş çevrelerine uymakta zorluk çekebilirler. Bencil, sorumsuz, kırılgan, dediğim dedik, sabırsız, şımarık ve anti-sosyal olmaları muhtemeldir.
Mükemmeliyetçi Anne Baba:
Çocuğa karşı tutum aşırı sevgi ve sıkı disiplin üzerinedir. Bir yandan aşırı koruyucu davranan ebeveynler, diğer yandan da çocuktan yaşının üzerinde olgun davranışlar beklerler. Kusursuzluk beklentisi ve her konuda büyük başarı talebi vardır. Çocuğun bir birey olarak gelişimi, kendi tercih ve davranışları, aile tarafından desteklenmez. Arkadaş seçimi bile ailededir. Bu tip ailede yetişen çocuklar aşırı titiz ya da tam tersi dağınık çocuklardır. Kendilerine güvenleri yoktur. Yanlış yapmaktan korkarlar.
Otoriter ve Reddedici Anne Baba:
Çocuğa karşı sevgi ve şefkat yoktur. Katı bir disiplin anlayışı ve baskıcı tutum vardır. Çocuk, anne babanın kurallarını yerine getirme çabasında olduğu için kendini ifade edemez. Aile içinde korku hâkimdir. Çocuğun en basit hatası dahi cezalandırılır. Otoriter bir ailede yetişen çocuklar stresli, tedirgin çocuklardır. Yanlış yapma korkusundaki çocuğun, kendine güveni yok gibidir. Sürekli eleştirilmekten aşağılık duygusu geliştirebilirler. Kendi başlarına karar veremezler. Kaygılı, güvensiz, suç işlemeye meyilli, insan ilişkilerinde başarısız ve tutarsız kişilik geliştirebilirler.
İlgisiz ve Kayıtsız Anne Baba:
Bu tip aileler için çocuğun varlığı ile yokluğu belli değildir, ilgisizdirler. Ebevynler hoşgörü ile boş vermeyi birbirine karıştırırlar. Çocuk anne babayı rahatsız etmediği müddetçe, problem yoktur. Çocuk fiziksel ve duygusal olarak yalnızlığa itilmektedir. Bu tip bir ailede yetişen çocuklarda özgüven eksikliği görülür. Hayattan ve kendilerinden beklentileri olmaz. Anne ve babaları yerine dışarıdan bir modelle ve çoğunlukla da olumsuz bir modelle kendilerini özdeşleştirebilirler. Zararlı alışkanlıklar edinmeye de meyillidirler.
Tutarsız Anne Baba:
Çocuğun davranışları, anne babanın o anki psikolojik durumuna göre bazen sert, bazen olumlu karşılanabilir. Tutarsız anne babanın iki çocuğuna karşı farklı tutumları, çocukları olumsuz yönde etkileyebilir. Bir davranışın kimi zaman ödüllendirilmesi kimi zaman da cezalandırılması, cezanın anlamı ve suçun niteliği hakkında kuşku uyanmasına neden olduğundan çocuk ne zaman, nerede, ne yapacağını bilemez.
Olumlu Ve Sağlıklı Aile:
Sevgi, saygı, huzur, güven ve şeffaflık esastır. Çocuk tüm yönleriyle kabul edilir. Anne baba rehberdir ve iyi bir modeldir. Bu tarz ebeveynler çocuğa yol gösterir ama alacağı kararlar konusunda onu serbest bırakırlar. Problemlere aile içinde çözüm arayarak zamanla bu becerisini geliştiren çocuk, seçimlerinin sonuçlarına da kendisi katlanır. Aile içinde kurallar ve sınırlar herkes için ve hep birlikte belirlenir. Bu sınırlar içinde çocuk özgürdür. Kuralların mantıklı açıklaması yapılır. Her konuda çocuğun düşünce ve fikirleri dinlenir. Fikirleri mantıksız da olsa saygı gösterilir. Çocuk, kendine ve çevresine saygılı, sınırları bilen, tasarım gücü yüksek, aktif, fikirlerini rahatlıkla söyleyebilen, dengeli, sorumluluk duygusu gelişmiş, hoşgörülü, arkadaş canlısı ve mutlu bir birey olarak yetişir.
Kaynak: ERA Kolejleri’nden PDR Uzmanı Kübra Karakaş
