Çevreci bayanlar dikkat! Yeryüzünün neredeyse %1’i kadar az yer kaplayan mercan kayaları aynı zamanda çok da önemli birer biyoçeşitlilik merkezleri. Tropikal kuşak boyunca, olağanüstü çeşitlilikte balık türleri barındıran bu rengarenk kayalıklar eşsiz ve karmaşık yaşam ve davranış biçimlerine ev sahipliği yapıyorlar. Ve şimdi yok olma tehlikesiyle karşı karşıyalar…
Düşünebiliyor musunuz? 1 cm’den 3 metre boyundaki balıklara kadar tamı tamına 4000 tür! Göze çarpmayan birçok tür ise mercan kayalarında sürüler halinde yaşıyor. Özünde mercan kayaları, deniz şakayıklarına benzeyen minik hayvanların iskeletlerinden oluşan kireçtaşı yapılarından ibaret. Kayaları oluşturan mercanlar, farklı şekillerde büyümekte. Fakat hepsinin ortak bir noktası var: Hepsi dokularında, onlara gerekli besin maddelerini ve renkleri sağlayan, ortaklaşa yaşadıkları bir alg türü taşıyorlar. Bu minicik algler mercanların oluşumunda hayati bir rol oynuyor. Yeşil bitkiler gibi fotosentez yoluyla karbonhidrat üreten algler ve sağladıkları besin maddeleri, hem mercanların canlı ve sağlıklı olmalarını, hem de iskeletlerinin hızla büyümesi için çökelti gerçekleştirmelerini mümkün kılıyor.
Bir mercan kayalığı; mercanlar, diğer hayvanlar ve bitkilerden oluşan bir topluluk oluşturuyor. Hepsinin tercih ettiği farklı yerler var; bazıları akıntılara açık sığ bölgeleri ve kayalıkların dış kısmını yurt edinirken, diğerleri daha derin ve korunaklı yerlerde yaşıyorlar. Derinlik, ışık, su hareketleri, sıcaklık ve suyun duruluğu gibi faktörler, farklılıklar arz eden ve mercanların büyüme şekillerini etkileyen etmenlerden bazıları. Çoğu uzun yaşayabilen mercanlar çevrelerindeki değişikliklerden çok etkileniyorlar..
Mercan kayalıkları, mercan balıklarını ve pek çok diğer organizmayı barındıran, canlı karmaşık sistemler… Bu halleriyle 60 milyon yıldan fazla bir zamandır yaşamlarını sürdürüyorlar. Fakat şimdi insan faaliyetleri nedeniyle tehlike altındadırlar. Dünyadaki mercan kayalıklarının % 50’den fazlası, ciddi ve hatta tamir edilemeyecek seviyede hasar görme riski taşımakta. Tehlikenin bir kısmı, özellikle yemek için tutulan balıklar gibi kaynakların aşırı kullanımı ve iyi düzenlenmemiş turizmden kaynaklanmakta. Diğer kısmı ise, endüstriyel kirlenme, tarımsal uygulamalar veya kıyı bölgelerine yakın yerlerde gerçekleştirilen yapılaşmaların etkisinden meydana geliyor. Daha da endişe verici olan ise, küresel ısınmanın olası sonuçları. Deniz seviyelerinin ve sıcaklıkların artması ile iklimlerde öngörülemeyecek aşırı dalgalanmaların mercan kayalarını nasıl etkileyeceği ise henüz bilinmemekte.
